Artikel 5a van de Wegenverkeerswet (WVW) luidt als volgt: “Het is een ieder verboden opzettelijk zich zodanig in het verkeer te gedragen dat de verkeersregels in ernstige mate worden geschonden, indien daarvan levensgevaar of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor een ander te duchten is.”
Voorbeelden van ernstige verkeersgedragingen
Als zodanige verkeersgedragingen kunnen de volgende gedragingen worden aangemerkt:
- Onvoldoende rechts houden op onoverzichtelijke plaatsen
- Gevaarlijk inhalen
- Negeren van een rood kruis
- Over een vluchtstrook rijden waar dit niet is toegestaan
- Inhalen voor of op een voetgangersoversteekplaats
- Niet verlenen van voorrang
- Overschrijden van de maximumsnelheid
- Zeer dicht achter een ander voertuig rijden
- Door rood licht rijden
- Tegen de verkeersrichting inrijden
- Tijdens het rijden een mobiel elektronisch apparaat vasthouden
- Niet opvolgen van verkeersaanwijzingen van bevoegde personen
- Overtreden van andere verkeersregels van soortgelijk belang
Juridisch kader en bewijsvoering
Artikel 5a WVW is het jongste artikel van de Wegenverkeerswet. Op 1 januari 2020 is de Wet aanscherping strafrechtelijke aansprakelijkheid ernstige verkeersdelicten in werking getreden, waardoor deze nieuwe strafbepaling is geïntroduceerd. Het doel is om zeer gevaarlijk rijgedrag strafbaar te stellen, ook zonder (ernstige) gevolgen. Gedragingen als genoemd in artikel 5a WVW leveren, gelet op artikel 175 lid 2 WVW, automatisch roekeloosheid op.
In artikel 5a lid 2 WVW wordt ook in aanmerking genomen in welke mate iemand onder invloed verkeerde bij het overtreden van lid 1.
Overtreding van de verkeersregels
Om tot een bewezenverklaring voor overtreding van artikel 5a WVW te komen, moet beoordeeld worden of de verdachte de verkeersregels heeft geschonden, in ernstige mate, opzettelijk, en of daardoor gevaar was te duchten voor zwaar lichamelijk letsel of het leven van anderen.
In ernstige mate
Artikel 5a WVW heeft betrekking op het in ernstige mate schenden van de verkeersregels. Volgens de wetgever gaat het daarbij bijvoorbeeld om het meerdere keren of gedurende langere tijd schenden van een verkeersregel, of het schenden van meerdere, verschillende verkeersregels. Gekeken moet worden naar het samenstel van de gedragingen van de verdachte, waarbij alle omstandigheden en overige feiten in ogenschouw worden genomen.
Dubbel opzet
Volgens de wetgever moet het opzet van de verdachte zowel zijn gericht op het schenden van de verkeersregels als op het in ernstige mate schenden van die verkeersregels.
Niet vereist is dat het opzet van verdachte was gericht op het gevolg, namelijk dat door het in ernstige mate schenden van de verkeersregels levensgevaar of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor een ander te duchten is.
Bij de beantwoording van de vraag of sprake was van opzet op het in ernstige mate schenden van de verkeersregels moeten de aard en het samenstel van de gedragingen, de omstandigheden waaronder deze werden verricht en alle overige feitelijke omstandigheden van het geval in ogenschouw worden genomen. Daaruit moet kunnen worden afgeleid dat de gedragingen in samenhang bezien naar hun uiterlijke verschijningsvorm op opzettelijke ernstige schending van de verkeersregels gericht zijn geweest.
Gevaar te duchten
Om vast te stellen dat gevaar voor zwaar lichamelijk letsel of het leven van anderen te duchten was, moet het gevaar ten tijde van het handelen naar algemene ervaringsregels voorzienbaar zijn geweest.
Relevante uitspraken
Sinds de inwerkingtreding van dit wetsartikel zijn er verschillende uitspraken gewezen waarbij een veroordeling is uitgesproken aangaande overtreding van artikel 5a WVW. Zo heeft de rechtbank Overijssel op 6 november 2023 (ECLI:NL:RBOVE:2023:4398) geoordeeld dat het rijden op de snelweg met een snelheid tussen de 262 en 330 km/h, het inhalen van andere verkeersdeelnemers met deze snelheden en het vervolgens crashen met de auto een overtreding is van artikel 5a WVW. Ook oordeelde de rechtbank Zeeland-West-Brabant op 30 april 2024 (ECLI:NL:RBZWB:2024:2780) dat verdachte, die in een zeer emotionele toestand in zijn auto is gestapt om zonder concreet doel te gaan rijden en gedurende de autorit tot aan het moment van de aanrijding met een andere auto een aantal ernstige verkeersovertredingen heeft begaan, de veiligheid van andere verkeersdeelnemers en die van zichzelf ernstig in gevaar heeft gebracht. Artikel 5a WVW heeft alleen betrekking op ernstig verkeersgevaarlijk gedrag, bij gebrek waarvan de rechtbank Zeeland-West-Brabant verdachte vrijsprak op 25 april 2024 (ECLI:NL:RBZWB:2024:2684). Neem dus altijd een verkeersstrafrechtadvocaat in de arm voor het best mogelijke resultaat te behalen in uw zaak!